Hướng Dẫn

Hướng dẫn quan sát chim cho người mới bắt đầu tại Việt Nam

Trải nghiệm hoạt động quan sát chim giúp bạn kết nối sâu sắc với thiên nhiên, khám phá sự đa dạng sinh học và tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn. Chỉ cần một chút kiên nhẫn và tình yêu thiên nhiên, bạn sẽ mở ra cả một thế giới mới đầy màu sắc.

Xuất bản vào Cập nhật lần cuối vào

Giới Thiệu Trực Quan

người đàn ông sử dụng kính viễn vọng bỏ tiền vào ban ngày
Photo by Slim Emcee on Unsplash
Một chú chim đầu đen đậu trên vòi phun nước.
một cặp ống nhòm đặt trên tảng đá
người đàn ông mặc áo khoác đen đang cầm máy ảnh DSLR đen
Một người phụ nữ đang chụp ảnh trong khu rừng rậm.
người đàn ông mặc áo phông trắng uống nước từ tách sứ đen
Photo by Rich Font on Unsplash
một người đàn ông đang nhìn qua kính viễn vọng ra hồ
những chú chim đậu trên cành cây
hai người đàn ông đứng trên cánh đồng xanh mướt
một người đàn ông đang nhìn qua kính viễn vọng ra xa
một chú chim đậu trên máng ăn cho chim
một chú chim đang đậu trên máng ăn cho chim
một cặp ống nhòm đặt trên tảng đá
Photo by John Vowles on Unsplash
một người đàn ông cầm máy ảnh chụp hình trên cánh đồng
Photo by Leo_Visions on Unsplash
Chim sẻ ngô xanh đậu trên cột kim loại.
Photo by Ron Tingen on Unsplash
hai chú chim màu be
Người đàn ông quay phim bằng máy quay phim cổ điển trong công viên
một chú chim đậu trên ngọn cây xanh
một chú chim đậu trên cành cây
một chú chim đậu trên tảng đá giữa rừng
Photo by Woody Yan on Unsplash

Mong Đợi

Từ nhỏ tôi đã mê mẩn tiếng chim hót mỗi sớm mai, nhưng phải đến khi nghỉ hè năm ngoái, tôi mới quyết định thử sức với bộ môn quan sát chim. Tôi lên mạng tìm hiểu và ngạc nhiên khi biết Việt Nam có hơn 900 loài chim, trong đó có nhiều loài đặc hữu quý hiếm. Tôi hào hứng đặt mua một chiếc ống nhòm cơ bản và tìm hiểu về các ứng dụng nhận dạng chim.

Sáng hôm ấy, tôi dậy từ 5 giờ sáng, chuẩn bị sổ tay, bút và chai nước. Trời còn sớm, sương sớm giăng mắc trên những tán cây, không khí mát lạnh. Tôi hít một hơi thật sâu, cảm nhận hương vị trong lành của buổi bình minh. Trong lòng đầy háo hức, tôi tự hỏi không biết mình sẽ gặp được những loài chim gì trong buổi sáng đặc biệt này.

Hòa Mình

Bước chân vào con đường mòn trong công viên, tôi bỗng nghe thấy tiếng hót trong trẻo vang lên từ ngọn cây gần đó. Nín thở, tôi từ từ đưa ống nhòm lên mắt. Ôi chao, một chú chào mào đang đậu trên cành, chiếc mào đen bóng mượt, hai bên má phơn phớt đỏ như đánh phấn. Nó cất tiếng hót lanh lảnh, cổ họng phồng lên xẹp xuống theo từng nốt nhạc. Tôi cẩn thận ghi chép lại màu sắc, kích thước và đặc điểm nhận dạng.

Đột nhiên, một tiếng xào xạc phía xa thu hút sự chú ý của tôi. Một đàn vẹt ngực đỏ đang chuyền cành, bộ lông xanh biếc nổi bật giữa màu xanh của lá. Mùi đất ẩm, hương hoa dại thoang thoảng trong gió. Tôi ngồi xuống bãi cỏ, tựa lưng vào gốc cây, để mặc cho những âm thanh của rừng cây ùa vào tâm trí.

Suy Ngẫm

Khi mặt trời lên cao, tôi chợt giật mình nhận ra đã hơn 2 tiếng đồng hồ trôi qua. Đôi chân hơi mỏi nhưng tâm trí thì vô cùng sảng khoái. Trong sổ tay đã ghi chép được 7 loài chim khác nhau, mỗi loài đều để lại trong tôi những ấn tượng khó phai. Tôi nhận ra rằng, thiên nhiên luôn hiện hữu xung quanh, chỉ là chúng ta thường quá bận rộn để lắng nghe và quan sát.

Từ đó, mỗi cuối tuần, tôi đều dành thời gian cho niềm đam mê mới này. Có những hôm đi từ tờ mờ sáng đến trưa, ngồi im lặng hàng giờ dưới tán cây để chờ đợi khoảnh khắc hiếm hoi của các loài chim quý. Mỗi chuyến đi đều mang đến những trải nghiệm mới mẻ, khiến tôi thêm yêu và trân trọng vẻ đẹp của thiên nhiên. Nhiều người nhận thấy rằng quan sát chim là một hoạt động giúp thư giãn và kết nối với thiên nhiên hiệu quả.

Quan sát chim giúp bạn tạm rời xa cuộc sống bận rộn, hòa mình vào không gian yên tĩnh của thiên nhiên, giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tinh thần.
Để quan sát được những loài chim nhút nhát, bạn cần học cách kiên nhẫn chờ đợi và tập trung cao độ, từ đó rèn luyện khả năng quan sát tinh tế.
Mỗi chuyến đi là cơ hội để tìm hiểu về tập tính, môi trường sống và vai trò của các loài chim trong hệ sinh thái.
Đi bộ nhẹ nhàng khi quan sát chim giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, tăng cường sức bền và hít thở không khí trong lành.
Chụp ảnh chim trời đòi hỏi kỹ thuật chuyên nghiệp, giúp bạn nâng cao kỹ năng nhiếp ảnh và sự sáng tạo.
Tham gia các nhóm quan sát chim giúp bạn gặp gỡ những người cùng đam mê, chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau.
Những bức ảnh và ghi chép trong sổ tay sẽ trở thành kỷ niệm quý giá, đánh dấu hành trình khám phá thế giới tự nhiên của bạn.
  1. Tìm hiểu về các loài chim phổ biến ở khu vực bạn sống thông qua sách hoặc ứng dụng chuyên dụng về chim.
  2. Đầu tư một chiếc ống nhòm chất lượng tốt với độ phóng đại từ 8x42 đến 10x42, phù hợp với ngân sách của bạn.
  3. Chọn địa điểm quan sát phù hợp như vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên hoặc công viên thành phố có nhiều cây xanh.
  4. Đi vào sáng sớm (5-8h) hoặc chiều muộn (16-18h) khi chim hoạt động mạnh nhất, kiếm ăn hoặc tìm chỗ ngủ.
  5. Mang theo sổ tay để ghi chép lại những quan sát, bao gồm thời gian, địa điểm, điều kiện thời tiết và đặc điểm nhận dạng của từng loài chim.
  6. Tham gia các nhóm quan sát chim địa phương để học hỏi kinh nghiệm từ những người có chuyên môn và tìm hiểu về các địa điểm mới.
  7. Kiên nhẫn và tận hưởng quá trình, đừng quá tập trung vào số lượng loài mà hãy chú ý đến hành vi và vẻ đẹp của từng cá thể.
  • Ống nhòm phù hợp
  • Sổ tay ghi chép chống thấm nước
  • Sách hướng dẫn nhận dạng chim Việt Nam
  • Giày đi bộ êm ái, chống trơn trượt
  • Quần áo màu tối hoặc hòa lẫn với thiên nhiên
  • Nước uống và đồ ăn nhẹ
  • Điện thoại thông minh có ứng dụng nhận dạng loài
  • Áo khoác nhẹ chống nắng, mưa

Mang đủ nước, mũ và kem chống nắng khi đi quan sát chim. Tránh làm phiền môi trường sống tự nhiên của chim, không đến gần tổ chim hoặc làm ồn. Sử dụng thuốc chống côn trùng để phòng tránh muỗi đốt. Nếu đi vào rừng sâu, nên có người dẫn đường địa phương và mang theo điện thoại di động đầy pin.

Để bắt đầu, bạn chỉ cần một chiếc ống nhòm cơ bản (8x42 là lựa chọn lý tưởng), sổ tay ghi chép và sách hướng dẫn nhận dạng chim. Khi đã có kinh nghiệm hơn, bạn có thể đầu tư thêm máy ảnh ống kính dài để chụp ảnh chim.
Sáng sớm (5-8h) và chiều muộn (16-18h) là thời điểm lý tưởng nhất vì đây là lúc chim hoạt động mạnh để kiếm ăn. Tuy nhiên, một số loài chim như cú mèo lại hoạt động về đêm.
Di chuyển chậm rãi, giữ yên lặng, mặc quần áo có màu sắc trung tính (xanh lá, nâu, xám) để hòa lẫn với môi trường xung quanh. Tránh cử động đột ngột và giữ khoảng cách an toàn với chim.
Không cần thiết. Bạn có thể bắt đầu ngay từ khu vực xung quanh nhà, công viên đô thị hoặc vùng ngoại ô. Mỗi môi trường sống đều có những loài chim đặc trưng riêng. Quan trọng là học cách quan sát và lắng nghe.
Hãy chú ý đến các đặc điểm như kích thước, hình dáng, màu sắc lông, tiếng hót và hành vi đặc trưng. Sử dụng sách hướng dẫn hoặc ứng dụng chuyên dụng để tra cứu. Ghi chép lại những đặc điểm nổi bật để so sánh sau này.
Hoàn toàn phù hợp! Đây là hoạt động giáo dục tuyệt vời giúp trẻ phát triển kỹ năng quan sát, kiên nhẫn và tình yêu thiên nhiên. Nên chọn địa điểm an toàn, dễ tiếp cận và mang theo đồ ăn nhẹ, nước uống cho trẻ.
Có thể, nhưng cần chuẩn bị kỹ hơn. Mùa mưa thường là thời điểm lý tưởng để quan sát chim làm tổ và nuôi con. Nên mang theo áo mưa, bao đựng máy ảnh chống thấm nước và chọn ngày mưa nhẹ hoặc sau cơn mưa.
Ghi lại đầy đủ thông tin: ngày giờ, địa điểm, điều kiện thời tiết, tên loài (nếu xác định được), số lượng, hành vi đặc biệt và môi trường sống. Có thể sử dụng các ứng dụng chuyên dụng để ghi chép và chia sẻ quan sát với cộng đồng.
Chỉ nên cho chim ăn tại nhà nếu bạn chắc chắn về loại thức ăn phù hợp và đảm bảo vệ sinh. Ở môi trường tự nhiên, không nên cho chim ăn vì có thể làm thay đổi tập tính tự nhiên của chúng.
Tùy loài mà có sự khác biệt. Nhiều loài chim trống có bộ lông sặc sỡ hơn để thu hút bạn tình, trong khi chim mái thường có màu sắc nhạt hơn để dễ ngụy trang khi ấp trứng. Một số loài không có sự khác biệt rõ ràng về ngoại hình.
Không nên lạm dụng vì có thể gây căng thẳng cho chim, đặc biệt trong mùa sinh sản. Nếu sử dụng, chỉ nên dùng trong thời gian ngắn và dừng lại nếu thấy chim có biểu hiện căng thẳng.
Bạn có thể tìm kiếm các nhóm quan sát chim trên mạng xã hội như Facebook, tham gia các sự kiện quan sát chim do các tổ chức bảo tồn tổ chức, hoặc đăng ký tham gia các tour hướng dẫn quan sát chim chuyên nghiệp. Ở Việt Nam, các tổ chức bảo tồn thường xuyên tổ chức các sự kiện dành cho người yêu chim.

Hãy bắt đầu hành trình khám phá thế giới loài chim ngay hôm nay!