Rehber

Ekolojik Tüketim: Doğa Dostu Bir Yaşam İçin Rehber

Günlük yaşamınızda ufak değişikliklerle doğaya katkı sağlayın. Atıksız mutfaktan sıfır atık yaşam tarzına, geri dönüşümden kompost yapımına kadar çevre dostu çözümlerle tanışın. Hem bütçenize hem de gezegene iyi gelecek bu yolculuğa birlikte çıkalım.

Yayınlanma tarihi Son güncelleme

Görsel Tanıtım

Diş fırçası ve kaşığın yanındaki bir kum yığını
Masanın üzerinde duran birkaç diş fırçası
Kutusunda yeni bir akıllı telefon tutan kişi
Kapaklı bej bambu kavanoz
Photo by EcoPanda on Unsplash
Mor çiçeğin üzerinde siyah ve sarı arı
Kumaş üzerinde ahşap çatal, kaşık ve bıçak
Photo by Maria Ilves on Unsplash
Genç kadın çöp torbası tutarken gönüllülerle plajı temizliyor
Sera içinde bitkilerle uğraşan iki kişi
Uzakta, göl manzaralı tepede rüzgar türbinleri
Balkonlu ve yeşilliklerle çevrili modern gökdelen
Photo by Aalo Lens on Unsplash
Yeşil pankart tutan kişi
Beyaz beton çit üzerinde yeşil bitkiler
Photo by Danist Soh on Unsplash
"#yeşil" yazılı etiket tutan kişi
Bitkilerle kaplı bina
Photo by Victor on Unsplash
Üzerinde bol miktarda bitki yetişen çok katlı bina
Üzeri yeşil bitkilerle kaplı bir bina
Photo by Uliana Sova on Unsplash
"Eko, Ego Değil" yazılı pankart tutan kişi
Beyaz beton binada yeşil ve sarı bitkiler
Gündüz vakti mavi gökyüzünün altında beyaz ve yeşil evler
Üzerinde bitkiler olan binaların alçak açıdan çekilmiş fotoğrafı

Beklenti

Büyük şehrin kalabalık sokaklarında her gün gördüğüm çöp yığınları içimi acıtıyordu. Özellikle de mahallemizdeki çöp konteynerlerinin etrafına saçılan plastik atıklar... Çocuğumun plastik atıkların doğal yaşama etkileri hakkındaki sorusu, bu konuda harekete geçmem gerektiğini fark etmemi sağladı. İnternette 'sıfır atık yaşam' kavramıyla tanıştığımda, aslında dedelerimizin yıllardır uyguladığı israf etmeme kültürünün modernize hali olduğunu fark ettim. İlk adım olarak aldığım bez çantalar ve file torbalarla başladım bu yolculuğa. İçimde bir heyecan, bunu başarıp başaramayacağımı düşünüyordum.

Daldırma

Bir gün pazara giderken yanıma kendi bez torbalarımı almayı unutmuştum. O an, esnaf tezgahına dönüp 'Plastik poşet istemiyorum, kendi çantam var' demek zorunda kaldım. Tezgahtarın şaşkın bakışları arasında cebimden çıkardığım katlanır bez torbamı açtım. Zamanla bu duruma alıştılar, hatta bazı esnaflar kendi torbasını getiren müşterilere indirim yaptıklarını söyleyerek şakalaşmaya başladılar. Evde ise mutfak atıklarımı ayırmaya başladım. Balkonuma yerleştirdiğim kompost kovası, çöpe giden organik atıklarımın nasıl verimli toprağa dönüştüğünü görmemi sağladı. Özellikle çay posası ve muz kabuklarının çürüme sürecini izlemek, doğanın döngüsüne tanıklık etmek gibiydi. Sirke ve karbonatla yaptığım temizlik karışımları ise evi mis gibi ferahlatıyordu. Çamaşır suyu kokusu yerine limon ve nane yağı karışımının ferahlığı evi sarıyordu artık.

Yansıtma

Zamanla sadece bir kavanoz çöp çıkarmak inanılmaz bir başarı hissiydi. Ama asıl kazancım, çocuğumun artık çöplerini ayrıştırması, 'Bunu geri dönüştürebilir miyiz?' diye sorması oldu. Komşularımız da bu değişime ayak uydurmaya başladı. Hatta mahallemizde bir 'Takas Pazarı' kurduk. Kullanmadığımız eşyaları değiş tokuş ediyor, çocuk kıyafetlerini dönüştürüyoruz. Bu süreç bana gösterdi ki, küçük adımlar büyük değişimlerin kapısını aralayabilir. Şimdi deniz kıyısına baktığımda, en azından benim çöplerimin orada yüzmeyeceğini bilmek paha biçilemez bir huzur veriyor. Doğayla kurduğumuz bu yeni ilişki, bana sadece tüketen değil, üreten ve koruyan biri olmanın gururunu yaşatıyor.

Bilinçli tüketim alışkanlıkları, doğal kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlar. Örneğin, bir ton kağıdın geri dönüşümü birçok ağacın kesilmesini önler. Ülkemizde her yıl önemli miktarda orman alanı yok oluyor.
Araştırmalara göre, kişi başına düşen yıllık atık miktarı yüksek seviyelerde seyretmektedir. Tek kullanımlık ürünler yerine yeniden kullanılabilir alternatifleri tercih ederek bu miktarı önemli ölçüde azaltabilirsiniz.
Sıfır atık yaşam tarzını benimseyen bir aile yılda önemli miktarda tasarruf sağlayabilir. Özellikle kendi temizlik ürünlerinizi yaparak büyük ölçüde tasarruf sağlarsınız.
Plastiklerde bulunan BPA ve ftalat gibi kimyasallar sağlığımızı tehdit ediyor. Cam ve paslanmaz çelik gibi doğal malzemeler kullanarak bu riskleri en aza indirebilirsiniz.
Denizlerdeki plastik kirliliğinin önemli bir kısmını tek kullanımlık plastikler oluşturuyor. Bugün alacağımız önlemler, çocuklarımıza daha yaşanabilir bir dünya bırakmamızı sağlayacak.
Yerel üreticilerden alışveriş yaparak hem karbon ayak izinizi azaltır hem de yerel ekonomiye katkı sağlarsınız. Önemli miktarda gıda israfı yapılıyor.
Çevre bilinci yüksek bireyler olarak toplumda örnek teşkil edersiniz. Sizin başlattığınız bu değişim dalga dalga yayılabilir.
  1. İlk olarak evinizdeki çöpünüzü inceleyin ve en çok hangi atığın çıktığını tespit edin. Bu size nereden başlayacağınız konusunda fikir verecektir.
  2. Alışverişlerinizde mutlaka yanınızda bez çanta, file torba ve kavanoz gibi yeniden kullanılabilir kaplar götürün. Bazı şehirlerdeki pazarlarda kendi kabını getiren müşterilere indirim yapan esnaflar var.
  3. Mutfak atıklarınızı değerlendirmek için balkonunuzda veya bahçenizde kompost yapmaya başlayın. Bazı belediyelerin ücretsiz kompost eğitimlerine katılabilirsiniz.
  4. Temizlik ürünlerinizi kendiniz yapın. Sirke, karbonat ve limon gibi doğal malzemelerle etkili temizlik karışımları hazırlayabilirsiniz. Özellikle kireç ve yağ çözücü olarak limon ve sirke karışımı çok etkilidir.
  5. Tek kullanımlık ürünleri hayatınızdan çıkarın. Plastik pipetler, çatal-bıçak takımları, plastik su şişeleri yerine kendi ekipmanlarınızı yanınızda taşıyın.
  6. Geri dönüşüm kutularını kullanmayı alışkanlık haline getirin. İstanbul'da mahallenizdeki geri dönüşüm noktalarını öğrenin ve düzenli olarak kullanın.
  7. İkinci el eşya kullanımını teşvik edin. Kullanmadığınız eşyalarınızı ihtiyacı olanlarla paylaşın veya takas pazarlarında değerlendirin. Özellikle çocuk kıyafetleri ve oyuncakları için bu çok önemli.
  • Yeniden kullanılabilir bez çantalar ve file torbalar
  • Cam veya paslanmaz çelik su matarası ve kahve bardağı
  • Bambu diş fırçası ve katı sabun
  • Kompost kovası veya solucan kompostu
  • Doğal temizlik ürünleri için malzemeler (sirke, karbonat, limon, defne sabunu)
  • Pazar filesi ve bez torbalar
  • Mumlu kumaş (balmumlu bez)

Ekolojik yaşam herkes için uygundur. Ancak temizlik ürünleri yaparken kullanılan uçucu yağlara karşı alerjisi olanlar dikkatli olmalıdır. Hamileler ve kronik rahatsızlığı olanlar yeni bir beslenme düzenine geçmeden önce doktorlarına danışmalıdır. Engelli bireyler için evde kompost yapımı zor olabilir, belediyelerin geri dönüşüm hizmetlerinden yararlanabilirler. Ekonomik nedenlerle tüm ürünleri bir anda değiştirmek zorunda değilsiniz, yavaş yavaş ilerleyebilirsiniz.

Tam tersine, uzun vadede ciddi tasarruf sağlar. Örneğin, bez çantalar ve kendi temizlik ürünlerinizi yapmak gibi uygulamalar hem çevreye katkı sağlar hem de bütçe dostudur.
Kesinlikle mümkün! Büyük şehirlerde giderek yaygınlaşan sıfır atık marketler, pazar yerleri ve geri dönüşüm noktaları var. Pek çok ilçede bu konuda seçenekler bulunuyor. Belediyelerin geri dönüşüm projelerini takip edebilirsiniz.
Çocuklarla birlikte eğlenceli aktiviteler yaparak başlayabilirsiniz. Örneğin, birlikte kompost yapmak, atık malzemelerden oyuncaklar yapmak veya pazar alışverişine birlikte çıkmak iyi bir başlangıç olabilir. Çocuklara küçük yaşta çevre bilinci aşılamak için onları sürece dahil etmek çok önemli.
Plastiklerin altındaki numaralara dikkat edin. 1 (PET), 2 (HDPE), 4 (LDPE) ve 5 (PP) numaralı plastikler Türkiye'de geri dönüştürülebilir. Ancak 3 (PVC), 6 (PS) ve 7 (diğer) numaralı plastiklerin geri dönüşümü daha zordur. En iyisi bu tür plastiklerden mümkün olduğunca kaçınmaktır.
Kompostunuzun karbon-azot dengesini koruyun. Yeşil atıklar (meyve sebze kabukları) ile kahve telvesi gibi azot kaynaklarının yanı sıra, kuru yaprak, karton parçaları gibi karbon kaynaklarını da ekleyin. Ayrıca kompost kabınızı güneş almayan bir yerde tutun ve haftada bir karıştırmayı unutmayın.
Bu tür marketlerde ambalajsız olarak bulabileceğiniz ürünler arasında bakliyat, kuruyemiş, baharat, zeytinyağı, şampuan ve sabun gibi temizlik ürünleri, hatta süt ve yoğurt gibi ürünler bulunuyor. Kendi kaplarınızı götürerek alışveriş yapabilirsiniz.
Bambu diş fırçaları harika bir alternatiftir. Bambu doğada çözünebilir bir malzemedir. Ayrıra diş fırçası başlığı değişebilen modelleri tercih ederek sadece başlığı değiştirebilirsiniz. Misvak da doğal bir alternatiftir.
Banyoda tek kullanımlık ürünlerden kurtulun. Pamuklu pedler yerine yıkanabilir pamuklu bezler, sıvı sabun yerine kalıp sabunlar, jilet yerine tıraş bıçağı kullanabilirsiniz. Ayrıca diş macunu yerine diş tozu veya diş macunu tabletlerini deneyebilirsiniz.
İş yerinizde kendi mataranızı, kahve fincanınızı ve yemek kabınızı kullanın. Çay ve kahve çöplerini ofisteki bitkiler için değerlendirin. Yazıcı kullanımını azaltın, mümkünse çift taraflı yazdırın. Toplu taşıma veya bisiklet kullanarak işe gidip gelmeye çalışın.
Alışverişe çıkmadan önce buzdolabınızı kontrol edin ve ihtiyacınız olanları liste yapın. Sebze ve meyveleri doğru şekilde saklayın. Artan yemekleri değerlendirin, örneğin bayat ekmeklerden ekmek kızartması veya galeta yapabilirsiniz. 'Önce tüket' köşesi oluşturup öncelikle tüketilmesi gereken gıdaları buraya koyabilirsiniz.
İstanbul'da Kadıköy, Beşiktaş ve Şişli belediyelerinin geri dönüşüm çalışmaları oldukça başarılı. Ayrıca İzmir Büyükşehir Belediyesi, Çiğli'deki atık yönetim merkeziyle örnek bir çalışma yürütüyor. Ankara'da Çankaya ve Eskişehir Tepebaşı belediyeleri de bu konuda öncü belediyeler arasında.
Doğal temizlik ürünlerini kendiniz yapabilirsiniz. Örneğin, su, sirke ve uçucu yağlarla çok amaçlı temizleyiciler hazırlayabilir, karbonat ve limon gibi doğal malzemelerle etkili temizlik karışımları yapabilirsiniz.

Sürdürülebilir alışkanlıklar kazanmak doğaya katkı sağlayabilir.