คู่มือ

ร่วมเป็นอาสาสมัครอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม | ปลูกป่า รักษ์ทะเล ใส่ใจธรรมชาติ

การเป็นอาสาสมัครอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมไม่ใช่แค่การช่วยโลก แต่ยังเป็นการเติมเต็มชีวิตด้วยประสบการณ์ใหม่ๆ ที่คุณอาจไม่เคยพบเจอที่ไหนมาก่อน

โดย ทีมบรรณาธิการ DoItAgain

เผยแพร่เมื่อ 28 ตุลาคม 2568อัปเดตล่าสุดเมื่อ 28 ตุลาคม 2568

ตื่นเต้นและตื่นเต้นมากในคืนก่อนออกเดินทางไปปลูกป่าชายเลนที่ศูนย์การเรียนรู้ป่าชายเลนแห่งหนึ่ง แม้จะเคยได้ยินเรื่องราวดีๆ เกี่ยวกับการอนุรักษ์ธรรมชาติจากเพื่อนๆ แต่ก็ยังไม่แน่ใจว่าตัวเองจะทำได้ดีแค่ไหน ระหว่างนอนไม่หลับก็ได้แต่คิดว่า "เราจะปลูกต้นไม้เป็นไหมนะ?" และ "เพื่อนๆ ในกลุ่มจะเป็นยังไงบ้างนะ" ตื่นเช้ามาด้วยความตื่นเต้น เตรียมอุปกรณ์ที่ทางศูนย์แจ้งมาให้ครบ ทั้งรองเท้าบูตยาง ถุงมือผ้า และหมวกกันแดดสีส้มที่ซื้อมาใหม่

การดื่มด่ำ

เมื่อถึงที่หมาย ตื่นตาตื่นใจกับบรรยากาศยามเช้าที่สดชื่น ได้กลิ่นโคลนหอมๆ ผสมกับกลิ่นน้ำเค็มลอยมาแต่ไกล ได้ยินเสียงนกร้องเจื้อยแจ้วจากป่าชายเลนข้างทาง ที่นี่มีผู้คนมากหน้าหลายตามารวมตัวกัน ทั้งนักเรียน นักศึกษา พนักงานออฟฟิศ และชาวบ้านในพื้นที่ ทุกคนยิ้มแย้มทักทายกันอย่างเป็นกันเอง

ขั้นตอนแรกคือการฟังคำแนะนำจากป้าเล็ก เจ้าหน้าที่อาวุโสของศูนย์ ที่อธิบายวิธีการปลูกต้นโกงกางอย่างถูกต้อง "ต้องจับตรงโคนต้นเบาๆ อย่าให้รากขาดนะคะ" ป้าเล็กยิ้มพร้อมสาธิตให้ดู รู้สึกโคลนเย็นๆ ซึมผ่านถุงมือยาง ขณะที่ค่อยๆ วางต้นกล้าลงในหลุมที่เตรียมไว้ แสงแดดยามเช้าส่องกระทบผิวน้ำเป็นประกายระยิบระยับ

ตอนบ่ายได้ร่วมกับกลุ่มอาสาสมัครทำสะพานไม้ไผ่เพื่อเป็นทางเดินศึกษาธรรมชาติ เสียงค้อนตอกไม้ดังตึ๊บตับสลับกับเสียงหัวเราะของเพื่อนร่วมงาน แม้เหงื่อจะไหลโชกแต่ก็รู้สึกสนุกและมีความสุขอย่างบอกไม่ถูก

การไตร่ตรอง

เมื่อเวลาเย็นย่ำ ผม/ดิฉันนั่งพักเหนื่อยที่ศาลาไม้ไผ่ มองดูผลงานของพวกเราที่ช่วยกันปลูกต้นโกงกางเรียงรายเป็นแถว รู้สึกภูมิใจในใจอย่างบอกไม่ถูก แม้ว่าจะเมื่อยล้าไปทั้งตัว แต่กลับรู้สึกเบิกบานใจอย่างประหลาด

การได้ใช้เวลาช่วงวันหยุดแบบนี้ทำให้เข้าใจคำว่า "จิตอาสา" มากขึ้น มันไม่ใช่แค่การให้ แต่เป็นการได้รับกลับมามากมาย ทั้งมิตรภาพใหม่ๆ ความรู้เรื่องระบบนิเวศป่าชายเลน และความสุขใจที่ได้ทำประโยชน์เพื่อส่วนรวม

ตอนนี้เข้าใจแล้วว่าทำไมป้าเล็กถึงยิ้มได้ทั้งวัน การได้เห็นการเติบโตของต้นไม้ที่เราปลูก คงเป็นความสุขที่หาซื้อที่ไหนไม่ได้ ผม/ดิฉันสัญญากับตัวเองว่าจะกลับมาดูแลต้นไม้ของเราอีก และจะชวนเพื่อนๆ มาร่วมกิจกรรมดีๆ แบบนี้ด้วย

ทำไมถึงสำคัญ

การปลูกป่าชายเลนช่วยป้องกันการกัดเซาะชายฝั่ง และเป็นแหล่งอนุบาลสัตว์น้ำที่สำคัญ

ต้นไม้ช่วยดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ ลดผลกระทบจากภาวะโลกร้อน

การได้ลงมือทำจะทำให้เข้าใจถึงความสำคัญของการอนุรักษ์ธรรมชาติมากขึ้น

การได้อยู่ท่ามกลางธรรมชาติช่วยลดความเครียดและเพิ่มความสุข

ได้พบปะผู้คนที่มีใจรักธรรมชาติและแลกเปลี่ยนประสบการณ์

ได้ความรู้เกี่ยวกับระบบนิเวศและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

การกระทำของคุณจะสร้างแรงบันดาลใจให้คนรอบข้างหันมาใส่ใจสิ่งแวดล้อมมากขึ้น

ช่วยสร้างรายได้ให้ชุมชนท้องถิ่นอย่างยั่งยืน

วิธีการเริ่มต้น

ค้นหากลุ่มหรือองค์กรที่จัดกิจกรรมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในพื้นที่ของคุณ เช่น มูลนิธิหรือกลุ่มจิตอาสาต่างๆ
ศึกษาข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับกิจกรรมที่สนใจ ว่าต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้าง
ตรวจสอบวันที่และสถานที่ให้แน่ใจ แล้วลงทะเบียนล่วงหน้า
เตรียมความพร้อมด้านร่างกายและอุปกรณ์ที่จำเป็นให้ครบถ้วน
ศึกษาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับระบบนิเวศที่จะไปช่วยดูแล
เตรียมใจให้พร้อมสำหรับการทำงานร่วมกับผู้อื่นและการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ
ตั้งเป้าหมายส่วนตัวในการเข้าร่วมกิจกรรม
แบ่งปันประสบการณ์ของคุณในโซเชียลมีเดียเพื่อสร้างแรงบันดาลใจให้คนอื่น

สิ่งที่คุณจะต้องการ

สุขภาพร่างกายแข็งแรง พร้อมสำหรับการทำกิจกรรมกลางแจ้ง
ความมุ่งมั่นและจิตอาสา พร้อมเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ
อุปกรณ์ส่วนตัว เช่น รองเท้าบูทยาง ถุงมือผ้า หมวกกันแดด
น้ำดื่มส่วนตัวและอาหารว่าง
ครีมกันแดดและยาประจำตัว (ถ้ามี)
ชุดสำรองสำหรับเปลี่ยนหลังทำกิจกรรม
กล้องถ่ายรูปหรือสมุดบันทึก (ถ้าต้องการบันทึกความประทับใจ)
ความพร้อมในการทำงานร่วมกับผู้อื่น

ความปลอดภัยเป็นอันดับแรก

กิจกรรมนี้เหมาะสำหรับผู้ที่มีสุขภาพแข็งแรง ควรเตรียมอุปกรณ์ป้องกันส่วนตัวให้พร้อม สวมใส่เสื้อผ้าที่เหมาะสม และปฏิบัติตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่อย่างเคร่งครัด ผู้ที่มีโรคประจำตัวควรปรึกษาแพทย์ก่อนเข้าร่วม

คำถามที่พบบ่อย

แน่นอนค่ะ กิจกรรมส่วนใหญ่มีเจ้าหน้าที่คอยแนะนำและสอนวิธีการปฏิบัติอย่างถูกต้อง ไม่จำเป็นต้องมีประสบการณ์มาก่อนก็สามารถเข้าร่วมได้

ขึ้นอยู่กับกิจกรรม แต่โดยทั่วไปควรเตรียมเสื้อผ้าที่สวมใส่สบาย รองเท้าที่เหมาะกับการเดินลุยน้ำ ถุงมือผ้า หมวกกันแดด และน้ำดื่มส่วนตัว

สำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี ควรมีผู้ปกครองร่วมเดินทางด้วย และควรตรวจสอบกับทางผู้จัดกิจกรรมล่วงหน้า เนื่องจากบางกิจกรรมอาจมีข้อจำกัดด้านอายุ

ส่วนใหญ่ใช้เวลา 1 วัน (ประมาณ 08.00-16.00 น.) แต่มีทั้งกิจกรรมครึ่งวันและค้างคืน ขึ้นอยู่กับโปรแกรมที่เลือก

ค่าใช้จ่ายขึ้นอยู่กับกิจกรรมแต่ละประเภท โดยจะมีการแจ้งรายละเอียดให้ทราบล่วงหน้า

ควรติดต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช หรือองค์กรเอกชนที่ทำงานด้านสิ่งแวดล้อม เพื่อขอคำแนะนำและการสนับสนุนที่ถูกต้อง

มีหลากหลายกิจกรรม เช่น ปลูกป่าชายเลน ปลูกป่าบก เก็บขยะชายหาด สำรวจพันธุ์ไม้ สร้างฝายชะลอน้ำ และกิจกรรมให้ความรู้ด้านสิ่งแวดล้อม

ไม่จำเป็นต้องมีทักษะพิเศษ แต่ควรมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง พร้อมสำหรับการทำกิจกรรมกลางแจ้ง และมีใจรักธรรมชาติ

มีกิจกรรมหลายอย่างที่ปรับให้เหมาะสมกับทุกวัย เช่น การเพาะชำกล้าไม้เบื้องต้น การให้ความรู้ด้านสิ่งแวดล้อม หรือกิจกรรมที่ไม่ต้องใช้แรงมาก

สามารถติดตามได้ทางเว็บไซต์หรือเพจขององค์กรด้านสิ่งแวดล้อมต่างๆ เช่น มูลนิธิโลกสีเขียว มูลนิธิสิ่งแวดล้อมศึกษา หรือกลุ่มจิตอาสาต่างๆ

ได้ เช่น การลดใช้พลาสติก การแยกขยะที่บ้าน การประหยัดพลังงาน แต่การเข้าร่วมกลุ่มจะได้ผลลัพธ์ที่ดีกว่าและสนุกกว่ามาก

มีกิจกรรมที่เหมาะสมกับแต่ละฤดูกาล เช่น ฤดูร้อนมักมีกิจกรรมเกี่ยวกับการอนุรักษ์น้ำ ฤดูฝนเหมาะสำหรับการปลูกป่า ควรตรวจสอบตารางกิจกรรมล่วงหน้า

ไม่แนะนำให้นำสัตว์เลี้ยงไปร่วมกิจกรรม เนื่องจากอาจรบกวนสัตว์ป่าและระบบนิเวศโดยรอบ

สวมเสื้อผ้าที่สวมใส่สบาย ระบายอากาศได้ดี สามารถเปื้อนดินโคลนได้ สวมรองเท้าที่เหมาะกับการเดินลุยน้ำหรือโคลน และอย่าลืมหมวกกันแดดกับครีมกันแดด

มีหลายกิจกรรมที่สามารถเลือกได้ตามความสะดวก เช่น กิจกรรมบนพื้นดิน การเพาะชำกล้าไม้ หรือการให้ความรู้ด้านสิ่งแวดล้อม