คู่มือ

การทดลองวิทยาศาสตร์ง่ายๆ สำหรับเด็กและครอบครัว | เรียนรู้วิทยาศาสตร์สนุกๆ

การทดลองวิทยาศาสตร์เป็นวิธีเรียนรู้ที่สนุกและน่าตื่นเต้น ผ่านการลงมือทำจริงด้วยตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นการทดลองฟองสีรุ้ง การทำภูเขาไฟลาวา หรือการทดลองแม่เหล็กไฟฟ้า ทุกการทดลองล้วนช่วยให้เข้าใจหลักการทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างเป็นรูปธรรม

โดย ทีมบรรณาธิการ DoItAgain

เผยแพร่เมื่อ 6 ตุลาคม 2568อัปเดตล่าสุดเมื่อ 8 ตุลาคม 2568

บทนำภาพ

นักวิทยาศาสตร์สวมถุงมือสีน้ำเงินกำลังเติมของเหลวในการทดลอง — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Close-up of chemistry experiment substance boiling in bowl and scientist's hands in rubber gloves holding equipment. Science and researchers concept.

นักวิทยาศาสตร์สองคนในชุดแล็บกำลังทำงานกับสารเคมี — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
serious people young man and mature woman doing chemical experiment in classroom talking watching reaction. Science and chemistry concept.

นักวิทยาศาสตร์ในชุดแล็บกำลังทำงานกับหลอดทดลอง — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Couple of scientists male and female conducting chemistry test in laboratory mixing liquid in glass tube, chalkboard with formulas is visible in background.

นักวิทยาศาสตร์ในชุดแล็บกำลังทำงานที่อ่างล้างมือ — Photo by Navy Medicine on Unsplash
09-8048-003 Print b&w 8X10 Chief Hospital Corpsman Vern Webb, U.S. Navy, the 1st navy hospital corpsman to graduate from the HSETC [Health Sciences Education & Training Command] sponsored cytotechnology school, prepares to stain a set of slides. [Laboratories.] [Minority.] [Portraits.] [Scene.] Hospital Corpsmen - in action.US Navy Medicine 03/1975; Photograph Number 752382; Photo by HM1 Garry Silk.

นักวิทยาศาสตร์ในชุดแล็บกำลังทำการทดลองด้วยของเหลวหลากสี — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Man is conducting chemical experiment in lab while mature woman is taking notes and discussing science sitting at desk near blackboard with formulas.

นักวิทยาศาสตร์ในชุดแล็บกำลังทำการทดลองด้วยหลอดทดลอง — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Mature man scientist is conducting chemical test in laboratory taking notes using test-tubes and colored substances. People, science and occupation concept.

นักวิทยาศาสตร์ในชุดแล็บทำงานที่โต๊ะพร้อมสูตรคณิตศาสตร์ — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
University professor wearing white gown, protective rubber gloves and glasses is writing in class at desk with chemical equipment glass tubes with colorful liquid.

นักวิทยาศาสตร์กำลังทำงานในห้องทดลองกับอุปกรณ์ — Photo by Navy Medicine on Unsplash
09-8069-47 ANTARCTICDEVRON SIX (VXE-6), U.S. Naval Support Force Antarctica, Operation Deep Freeze. HM2 [Hospital Corpsmen 2nd Class] Vance works in the McMurdo dispensary laboratory. [Laboratories.] [Scene.] Medical Service Corps. 12/22/1971; XAM-21279-E-12-71; Photograph by PH2 J.J. Urciuoli.

ครูและนักเรียนทำการทดลองวิทยาศาสตร์ในห้องเรียน — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Curious kid is conducting experiment holding glass tube heating substance watching reaction in lab with experienced male teacher, chalkboard with formulas is in background.

นักวิทยาศาสตร์ทำงานกับอุปกรณ์การแพทย์ในห้องปฏิบัติการ — Photo by Navy Medicine on Unsplash
12-0088-002 Navy Tissue Bank, U.S. Naval Medical School, National Naval Medical Center, Bethesda, MD. March 1958. Routine tissue culture media filtration and also, a fluid change of tissue cultures within the Sterile Room of the Tissue Culture laboratory. With the aid of special electronic filters, bacteriostatic paint and regulation of positive pressure within this room, bacterial colony growth has been reduced to less than 0.6 colonoy within the entire room per hour.

เด็กในชุดแล็บทำการทดลองวิทยาศาสตร์ — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Close-up of chemical reaction: glass tube with substance is heated over burner by kid and teacher in laboratory. Education, chemistry and people concept.

อาจารย์และนักศึกษาทำการทดลองวิทยาศาสตร์ในห้องแล็บ — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Little boy and school teacher are busy with chemistry experiment in classroom putting substances in test tube. People, education and science concept.

นักวิทยาศาสตร์ในชุดแล็บทำการทดลองด้วยบีกเกอร์ — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Man and woman scientists are busy with chemistry experiment in classroom pouring liquid substances in test tube. People, education and science concept.

เด็กชายและชายชราในชุดแล็บทำการทดลอง — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Schoolboy and teacher are busy with chemical test in lab studying chemistry together doing experiment with glass tube and burner. People and education concept.

นักวิทยาศาสตร์ทำงานกับหลอดทดลองในห้องปฏิบัติการ — Photo by Navy Medicine on Unsplash
09-7937-5 DEATH IN THE EMBRYO - For the purpose of the experiment, large amounts of influenza virus are needed. They are grown in the embryos of chickens. Chief Pharmacists Mate Walter Axelrod sucks some of the deadly fluid from an egg. 09/16/1943; MS-RES-015-0150725 Navy Medicine Historical Files - Subject series - World War II - Photos - Pacific Theater - Preventive Medicine and Sick Call. 09-7937-005 Print b&w 8X10

นักวิทยาศาสตร์และเด็กทำการทดลองในห้องปฏิบัติการ — Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
Chemists child and teacher are busy with chemical experiment in lab using test tube and burner watching reaction, blackboard with formulas is in background.

หนังสือเคมีเก่าและเครื่องแก้ววิทยาศาสตร์บนผ้าสีเข้ม — Photo by Gabriela on Unsplash

เรื่องราวของประสบการณ์

ความคาดหวัง

การตัดสินใจลองทำการทดลองวิทยาศาสตร์ง่ายๆ ที่บ้าน หลังจากได้เห็นคลิปเกี่ยวกับการทดลองฟองสีรุ้ง ทำให้รู้สึกตื่นเต้นมากว่าจะทำได้หรือไม่! ผมเตรียมอุปกรณ์ที่หาได้ในครัว เช่น น้ำส้มสายชู เบกกิ้งโซดา และสีผสมอาหารสีสันสดใส ใจเต้นรัวๆ คล้ายตอนที่รอคอยวันไปเที่ยวสวนสนุกเลยครับ

การดื่มด่ำ

พอเริ่มเทน้ำส้มสายชูผสมสีลงในขวด แล้วค่อยๆ ใส่เบกกิ้งโซดาเข้าไป ฟองสีสวยๆ พุ่งขึ้นมาเป็นพวยสวยงามมาก มีเสียงฟู่ๆ คล้ายน้ำอัดลม กลิ่นฉุนของน้ำส้มสายชูลอยโชยมาทำให้จมูกแสบเล็กน้อย แต่ก็สนุกมากที่ได้เห็นปฏิกิริยาเคมีเกิดขึ้นต่อหน้าต่อตา เหมือนเป็นนักวิทยาศาสตร์ตัวน้อยเลยครับ

การไตร่ตรอง

หลังการทดลองเสร็จสิ้น รู้สึกภูมิใจมากที่ได้เห็นผลลัพธ์สวยงามแบบนี้ ไม่คิดเลยว่าวิทยาศาสตร์จะสนุกขนาดนี้! มีความต้องการที่จะทดลองวิทยาศาสตร์อื่นๆ เพิ่มเติม ควรชวนเพื่อนๆ มาทำด้วยกัน บางทีนี่อาจเป็นจุดเริ่มต้นของนักวิทยาศาสตร์ตัวน้อยก็เป็นได้นะครับเนอะ

หมวดหมู่ย่อย

หมวดหมู่นี้ประกอบด้วยหมวดหมู่ย่อยเฉพาะทางหลายประเภท แต่ละประเภทเน้นไปที่แง่มุมและแนวทางเฉพาะเจาะจงภายในพื้นที่ประสบการณ์พิเศษนี้

การทดลองวิทยาศาสตร์ที่บ้าน

สนุกกับวิทยาศาสตร์รอบตัวผ่านการทดลองง่ายๆ ทำได้เองที่บ้าน ใช้ของใกล้ตัว

ค้นพบ

การทดลองเคมีสนุกๆ

ค้นพบความมหัศจรรย์ของปฏิกิริยาเคมีผ่านการทดลองง่ายๆ ที่ปลอดภัยและน่าตื่นเต้น

ค้นพบ

ทำไมถึงสำคัญ

การทดลองวิทยาศาสตร์ช่วยฝึกให้เด็กๆ มีทักษะการคิดวิเคราะห์ รู้จักตั้งคำถาม และหาคำตอบด้วยตัวเอง

การได้ทดลองด้วยตัวเองช่วยให้เข้าใจหลักการทางวิทยาศาสตร์ได้ดีกว่าการอ่านจากหนังสือเพียงอย่างเดียว

การทดลองที่สนุกสนานจะช่วยสร้างแรงบันดาลใจให้รักการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ตั้งแต่เด็ก

การรอคอยผลการทดลองช่วยฝึกความอดทน และการทำตามขั้นตอนช่วยฝึกความรอบคอบ

การทดลองวิทยาศาสตร์ช่วยกระตุ้นให้เด็กๆ คิดนอกกรอบและมีความคิดสร้างสรรค์

การทดลองร่วมกับผู้อื่นช่วยพัฒนาทักษะการทำงานเป็นทีมและการสื่อสาร

การทดลองช่วยให้เข้าใจปรากฏการณ์ธรรมชาติรอบตัวได้ดียิ่งขึ้น

วิธีการเริ่มต้น

เลือกการทดลองที่เหมาะสมกับอายุและความสนใจของเด็ก
อ่านและทำความเข้าใจขั้นตอนการทดลองทั้งหมดก่อนเริ่มต้น
เตรียมอุปกรณ์ให้พร้อมครบถ้วนบนพื้นที่ที่จัดเตรียมไว้
สวมเสื้อผ้าเก่าๆ หรือผ้ากันเปื้อนเพื่อป้องกันการเปื้อน
ทำตามขั้นตอนการทดลองอย่างระมัดระวังและมีสมาธิ
บันทึกผลการทดลองและสังเกตการณ์เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น
ทำความสะอาดอุปกรณ์และพื้นที่หลังการทดลองเสร็จสิ้น

สิ่งที่คุณจะต้องการ

อุปกรณ์พื้นฐานในครัว
สีผสมอาหาร
ขวดหรือภาชนะใส
ช้อนตวงและถ้วยตวง
พื้นที่สำหรับทำการทดลองที่ปลอดภัย
ผ้าขนหนูหรือกระดาษหนังสือพิมพ์
ถุงมือยาง (ไม่จำเป็น)

ความปลอดภัยเป็นอันดับแรก

ควรมีผู้ใหญ่คอยดูแลขณะทำการทดลอง หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารเคมีโดยตรง ควรสวมแว่นตานิรภัยเมื่อจำเป็น และล้างมือให้สะอาดหลังการทดลองทุกครั้ง

คำถามที่พบบ่อย

การทดลองวิทยาศาสตร์สามารถปรับให้เหมาะกับเด็กๆ โดยมีผู้ใหญ่คอยดูแลอย่างใกล้ชิด ควรเลือกการทดลองที่ปลอดภัยและเข้าใจง่าย

ส่วนใหญ่เป็นการใช้อุปกรณ์ในครัวเรือนทั่วไป เช่น น้ำส้มสายชู เบกกิ้งโซดา สีผสมอาหาร ซึ่งหาซื้อได้ทั่วไป

ถ้าปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดและมีผู้ใหญ่ดูแลอย่างใกล้ชิด การทดลองส่วนใหญ่มีความปลอดภัยสูง ควรอ่านคำเตือนด้านความปลอดภัยก่อนเริ่มต้นทุกครั้ง

แนะนำให้เริ่มจากการทดลองง่ายๆ เช่น การทำภูเขาไฟลาวา การทดลองสีรุ้ง หรือการทดลองลูกโป่งไม่แตก ซึ่งมีขั้นตอนไม่ซับซ้อนและใช้อุปกรณ์หาง่าย

ช่วยพัฒนาทักษะการสังเกต การคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา ความคิดสร้างสรรค์ การทำงานเป็นทีม และความมั่นใจในตัวเอง

การทดลองพื้นฐานส่วนใหญ่ใช้เวลาเพียง 15-30 นาทีเท่านั้น แต่บางการทดลองอาจต้องรอผลลัพธ์นานกว่านั้น

ได้ สามารถทำซ้ำได้หลายครั้งเพื่อความเข้าใจที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น หรือลองเปลี่ยนตัวแปรต่างๆ เพื่อสังเกตความแตกต่าง

ควรจดบันทึกสิ่งที่สังเกตเห็น การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น และผลลัพธ์ที่ได้ อาจวาดรูปหรือถ่ายภาพประกอบเพื่อบันทึกความทรงจำด้วยก็ได้

มีหลายกิจกรรมที่สามารถต่อยอดได้ เช่น การเปลี่ยนตัวแปรต่างๆ เพื่อดูผลลัพธ์ที่แตกต่าง หรือนำไปประยุกต์กับการทดลองอื่นๆ ที่ซับซ้อนขึ้น

ล้างอุปกรณ์ให้สะอาดด้วยน้ำและสบู่ เก็บให้เรียบร้อยเพื่อใช้ในครั้งต่อไป สำหรับอุปกรณ์ที่เปื้อนสารเคมีควรล้างให้สะอาดเป็นพิเศษ

ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจในบทเรียนวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ได้เป็นอย่างดี ช่วยให้เด็กๆ เรียนรู้อย่างสนุกสนานและจดจำได้ดียิ่งขึ้น

มีทั้งหนังสือและแหล่งข้อมูลออนไลน์มากมายที่รวบรวมการทดลองวิทยาศาสตร์ที่น่าสนใจ เช่น สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หรือช่องทางการศึกษาสำหรับเด็ก