คู่มือ

ดนตรีทดลอง: การสร้างสรรค์เสียงดนตรีรูปแบบใหม่

การสร้างสรรค์ดนตรีที่ท้าทายกฎเกณฑ์เดิมๆ ผ่านการทดลองกับเสียง เทคนิคใหม่ๆ และการผสมผสานเครื่องดนตรี

เผยแพร่เมื่อ 4 พฤศจิกายน 2568อัปเดตล่าสุดเมื่อ 4 พฤศจิกายน 2568

หัวใจเต้นแรงเมื่อได้เห็นเครื่องดนตรีที่รวบรวมมาวางเรียงรายอยู่ตรงหน้า มือสั่นเบาๆ กับความตื่นเต้นที่จะได้ทดลองสร้างเสียงใหม่ๆ ที่ไม่เคยมีใครได้ยินมาก่อน ความกลัวว่าจะทำไม่ได้แวบเข้ามาในหัว แต่ความอยากรู้อยากเห็นนั้นชนะใจจนได้ ฉันนึกย้อนไปตอนเด็กๆ ที่ชอบเคาะถ้วยชามในครัว จนต้องระมัดระวังเรื่องเสียง

การดื่มด่ำ

นิ้วกดลงบนคีย์บอร์ดอย่างไม่เป็นระเบียบ เสียงประหลาดๆ ดังกราวเหมือนฝนตกกระทบหลังคาสังกะสีเก่า กลิ่นไม้ของเปียโนเก่าๆ ลอยมากระทบจมูก เริ่มปรับจังหวะช้าๆ ฟังความถี่ที่แตกต่างกัน บางครั้งก็ใช้ช้อนไม้เคาะถ้วยแก้วที่วางอยู่ใกล้ๆ เสียงใสๆ ดังกริ๊งเหมือนน้ำตกเล็กๆ เวลาในโลกแห่งเสียงที่ไม่มีกฎเกณฑ์ผ่านไปอย่างรวดเร็ว

การไตร่ตรอง

เมื่อเงียบสงบลง รู้สึกเหมือนได้พบส่วนลึกของตัวเองที่ซ่อนอยู่มานาน เสียงที่ออกมาแม้จะไม่สมบูรณ์แบบ แต่เต็มไปด้วยความรู้สึกจริงๆ เหมือนประสบการณ์ที่ทั้งท้าทายและน่าจดจำ ความไม่สมบูรณ์แบบนี่แหละที่ทำให้ดนตรีมีชีวิต ฉันเข้าใจแล้วว่าทำไมนักดนตรีมักพูดว่า 'เสียงที่เพราะที่สุดคือเสียงจากใจ'

ทำไมถึงสำคัญ

การทดลองกับเสียงช่วยกระตุ้นสมองส่วนสร้างสรรค์ ช่วยให้คิดนอกกรอบมากขึ้น เหมือนศิลปินไทยสมัยก่อนที่นำเอาวัสดุท้องถิ่นมาประยุกต์เป็นเครื่องดนตรี

การปลดปล่อยอารมณ์ผ่านเสียงดนตรีช่วยลดความเครียดได้ดี ไม่ต่างจากการนั่งสมาธิหรือฟังเสียงน้ำไหล

ฝึกให้หูของเราไวต่อเสียงรอบตัวมากขึ้น เหมือนที่นักดนตรีฟังเสียงธรรมชาติรอบตัวเพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในเพลง

การกล้าแสดงออกผ่านเสียงดนตรีช่วยสร้างความมั่นใจ เหมือนเด็กนักเรียนที่กล้าแสดงออกบนเวทีโรงเรียน

การหาวิธีสร้างเสียงที่ต้องการฝึกทักษะการคิดวิเคราะห์ เหมือนเชฟที่ต้องปรุงรสชาติให้ลงตัว

การแชร์ผลงานทดลองกับชุมชนออนไลน์หรือกลุ่มคนที่สนใจดนตรีทดลองในประเทศไทย

การสำรวจเสียงที่ชอบช่วยให้เข้าใจตัวเองลึกซึ้งขึ้น เหมือนการทำสมาธิด้วยเสียง

วิธีการเริ่มต้น

เริ่มต้นด้วยการฟังผลงานของศิลปินดนตรีทดลองไทย เช่น ศิลปินดนตรีทดลองไทย
หาเครื่องดนตรีพื้นฐานที่บ้าน เช่น ขวดน้ำ ถังพลาสติก หรือแอพสร้างเสียงในมือถือ
ทดลองเล่นโน้ตหรือเสียงต่างๆ โดยไม่กังวลว่าจะต้องถูกต้อง ปล่อยให้เป็นไปตามธรรมชาติ
บันทึกเสียงที่ได้ฟังด้วยแอพในมือถือ เพื่อนำมาวิเคราะห์และพัฒนาต่อ
ลองผสมผสานเสียงที่ได้จากแหล่งต่างๆ เข้าด้วยกัน เช่น เสียงธรรมชาติกับเครื่องดนตรี
เข้าร่วมเวิร์กช็อปดนตรีทดลองที่จัดขึ้นตามศูนย์วัฒนธรรมหรือมหาวิทยาลัย
แชร์ผลงานในกลุ่มออนไลน์ เช่น เพจ 'ดนตรีทดลองไทยแลนด์' เพื่อรับคำติชม
ฝึกฝนอย่างต่อเนื่องเป็นประจำ

สิ่งที่คุณจะต้องการ

เครื่องดนตรีหรืออุปกรณ์สร้างเสียงพื้นฐาน เช่น ขลุ่ย กลอง หรือแอพสร้างเสียงในสมาร์ทโฟน
ซอฟต์แวร์ดนตรีสำหรับบันทึกผลงาน
พื้นที่เงียบสงบสำหรับการทดลอง เช่น ห้องส่วนตัวหรือสตูดิโอกลุ่มชุมชน
ความกล้าที่จะลองสิ่งใหม่ๆ โดยไม่กลัวความผิดพลาด
หูฟังคุณภาพดีเพื่อป้องกันการได้ยินเสียหาย
สมุดบันทึกเพื่อจดบันทึกการทดลองและความคิดสร้างสรรค์
ใจที่เปิดกว้างพร้อมรับประสบการณ์ใหม่ๆ

ความปลอดภัยเป็นอันดับแรก

ควรใช้หูฟังป้องกันเสียงดังเมื่อทดลองกับเสียงความถี่สูงหรือเสียงดังเป็นเวลานาน และควรพักเป็นระยะ

คำถามที่พบบ่อย

ไม่ต้องกังวลเรื่องพื้นฐาน ดนตรีทดลองเน้นที่การทดลองและค้นหาเสียงใหม่ๆ มากกว่าการเล่นตามโน้ตที่ถูกต้อง ลองเริ่มจากของใกล้ตัวก่อนก็ได้ เช่น การเคาะแก้วน้ำระดับน้ำต่างกัน หรือใช้แอพในมือถือสร้างเสียงง่ายๆ

ไม่จำเป็นเลยครับ/ค่ะ คุณสามารถเริ่มจากสิ่งของในบ้านได้ทุกอย่าง เช่น กระป๋อง ถังพลาสติก ขวดน้ำ แม้แต่เสียงจากการเคาะโต๊ะก็ใช้ได้ แอพฟรีในมือถือก็มีเครื่องมือสร้างเสียงมากมายให้ทดลอง

ดนตรีคือศิลปะการจัดวางเสียงครับ/ค่ะ ถ้ามันมีความหมายหรือความรู้สึกสำหรับคุณ นั่นคือดนตรีแล้ว ลองฟังเสียงลมพัดผ่านใบไม้ เสียงน้ำไหล หรือเสียงจอแจในตลาด นั่นก็เป็นดนตรีธรรมชาติทั้งนั้น

ได้แน่นอนครับ/ค่ะ และยังช่วยพัฒนาจินตนาการได้ดีด้วย แต่ควรมีผู้ใหญ่คอยดูแลเรื่องความปลอดภัย โดยเฉพาะเรื่องระดับเสียงที่อาจดังเกินไปสำหรับหูเด็ก

สำหรับผู้เริ่มต้น แนะนำฝึกเป็นประจำสั้นๆ ก่อน แล้วค่อยเพิ่มเวลาขึ้นเรื่อยๆ เมื่อคุ้นเคย

อย่ากังวลเลยครับ/ค่ะ เพราะในดนตรีทดลองไม่มีเสียงไหนที่ผิดหรือไม่เพราะ มีแต่เสียงที่แตกต่าง ลองคิดดูว่าแม้แต่เสียงรอบตัวในชีวิตประจำวันก็สามารถเป็นดนตรีได้ถ้าเราจัดวางอย่างเหมาะสม

มีหลายชุมชนทั้งออนไลน์และออฟไลน์ครับ/ค่ะ เช่น กลุ่มออนไลน์ที่เกี่ยวข้อง หรือตามศูนย์วัฒนธรรมต่างๆ มักมีเวิร์กช็อปจัดเป็นประจำ

นอกจากฝึกฝนเป็นประจำแล้ว แนะนำให้ฟังผลงานของศิลปินดนตรีทดลองทั้งไทยและต่างประเทศ ศึกษาว่าเขาสร้างเสียงต่างๆ อย่างไร และที่สำคัญคือการลงมือทำบ่อยๆ

มีมานานแล้วครับ/ค่ะ ดนตรีพื้นบ้านหลายประเภทมีลักษณะเป็นการทดลองเสียง เช่น การนำเอาเครื่องจักสานมาทำเป็นเครื่องดนตรี หรือการประยุกต์เครื่องดนตรีดั้งเดิมให้เกิดเสียงใหม่ๆ

ไม่จำเป็นต้องรู้ทฤษฎีดนตรีก็เริ่มต้นได้ครับ/ค่ะ แต่ถ้าสนใจจะพัฒนาต่อยอด การเรียนรู้พื้นฐานทฤษฎีดนตรีก็น่าจะเป็นประโยชน์

ถ้าฟังเสียงดังเกินไปหรือฟังเป็นเวลานานอาจมีผลต่อการได้ยินได้ครับ/ค่ะ ควรใช้หูฟังที่ตัดเสียงรบกวนได้ดีและไม่เปิดเสียงดังเกิน 60% ของความดังสูงสุด

ลองฟังเสียงรอบตัวดูครับ/ค่ะ ไม่ว่าจะเป็นเสียงนกร้องตอนเช้า เสียงรถราในเมือง หรือแม้แต่เสียงในตลาดสด ล้วนเป็นแหล่งแรงบันดาลใจชั้นดีทั้งนั้น หรือจะหาดูผลงานศิลปะไทยร่วมสมัยก็ช่วยได้