Gids

Vogels kijken: ontdek de vogelwereld dichtbij huis

Vogels kijken is een laagdrempelige manier om de schoonheid van de natuur te ervaren. Van je eigen achtertuin tot de uitgestrekte Nederlandse natuurgebieden, overal zijn vogels te ontdekken. Het enige wat je nodig hebt is een portie geduld en een vleugje nieuwsgierigheid.

Gepubliceerd op Laatst bijgewerkt op

Visuele Introductie

man gebruikt een muntbediende telescoop overdag
Photo by Slim Emcee on Unsplash
Een vogel met een zwarte kop zit op een sproeier.
een verrekijker die bovenop een rots ligt
man in zwarte jas die zwarte dslr-camera vasthoudt
Een vrouw maakt foto's in een dicht bos.
man in wit t-shirt drinkend uit een zwarte keramische mok
Photo by Rich Font on Unsplash
een man die door een telescoop naar een meer kijkt
vogels die op een tak zitten
een paar mannen die bovenop een weelderig groen veld staan
een man die door een telescoop in de verte kijkt
een vogel die bovenop een vogelvoederhuisje zit
een vogel zit op een vogelvoederhuisje
een verrekijker die bovenop een rots ligt
Photo by John Vowles on Unsplash
een man met een camera die foto's maakt in een veld
Photo by Leo_Visions on Unsplash
Een pimpelmees zit op een metalen paal.
Photo by Ron Tingen on Unsplash
twee beige vogels
Man die met een vintage camcorder filmt in het park
een vogel die bovenop een groene plant zit
een vogel die bovenop een tak zit
een vogel die op een rots in het midden van een bos zit
Photo by Woody Yan on Unsplash

Verwachting

Mijn hart maakte een sprongetje toen mijn buurman vertelde over de ijsvogel die hij bij de sloot achter ons huis had gezien. Al weken liep ik met het idee rond om te beginnen met vogels kijken, en dit leek me het perfecte moment. Ik leende een oude verrekijker van mijn schoonvader - een degelijk exemplaar, zo vertelde hij trots. Die avond kon ik de slaap niet vatten. Zou ik morgen die felblauwe flits zelf kunnen spotten? Ik stelde me voor hoe ik stilletjes langs het water zou sluipen, net zoals ik op tv bij een bekende natuurliefhebber had gezien.

Onderdompeling

Bij het krieken van de dag stond ik al aan de waterkant. De ochtendnevel hing nog laag over de sloot, en het enige geluid was het zachtjes kabbelende water. Plotseling hoorde ik een karakteristiek 'tsjie-tsjie' - een koolmeesje! Ik draaide me langzaam om en zag hoe het beestje druk in de weer was met een pluk mos. Toen ik voorzichtig een stap naar voren zette, schoot er vlak voor mijn neus een blauwe flits voorbij. Mijn hart stond even stil - daar was hij dan, de ijsvogel! Hij ging zitten op een overhangende tak, zijn felblauwe rug schitterend in het ochtendlicht. Ik durfde amper te ademen terwijl ik door mijn verrekijker naar dit juweeltje van de Nederlandse natuur keek.

Reflectie

Nu, een half jaar later, kijk ik met een glimlach terug op die eerste keer. Vogels kijken is zoveel meer geworden dan een hobby - het is een manier van leven. Ik sta nu elke ochtend een kwartier eerder op om vanuit mijn keukenraam de vogels in onze tuin te tellen. Mijn dochters zijn er inmiddels helemaal aan gewend dat ik midden in een gesprek ineens stilval omdat ik een onbekend vogelgeluid hoor. Het mooie is: je hoeft er niet ver voor te reizen. Zelfs in de drukte van de stad valt er altijd wel iets te ontdekken. Het heeft me geleerd om beter te kijken, te luisteren en te genieten van de kleine dingen. En die ijsvogel? Die zie ik inmiddels regelmatig, alsof hij me wil laten weten dat ik op de goede weg ben.

Vogels kijken leert je om met nieuwe ogen naar je eigen omgeving te kijken. Plots zie je overal leven, zelfs in de stad.
Het gefluit van vogels werkt kalmerend en helpt stress te verminderen. Even helemaal in het hier en nu.
Van een wandeling in het park tot een fietstocht door de polder - vogels kijken brengt je in beweging.
Je leert de seizoenen beter kennen aan de hand van trekvogels en broedgedrag.
Doe mee met excursies van de Vogelwacht of ga samen met vrienden op pad.
Je ontwikkelt geduld en leert goed kijken en luisteren - vaardigheden die ook in het dagelijks leven van pas komen.
Met waarnemingen via speciale apps help je mee aan onderzoek naar vogelpopulaties.
  1. Schaf een eenvoudige verrekijker aan (tweedehands kan ook, laat je adviseren in een gespecialiseerde winkel)
  2. Download een vogelgeluiden app
  3. Begin in je eigen omgeving: tuin, park of stadspark
  4. Leer eerst de algemene soorten herkennen (merel, koolmees, pimpelmees, mus)
  5. Maak aantekeningen: datum, tijd, weer en wat je ziet/hoort
  6. Sluit je aan bij een lokale vogelwerkgroep of ga mee op excursie
  7. Wees geduldig en geniet van elk moment, ook als je 'maar' een paar vogels ziet
  • Een verrekijker (bijvoorbeeld 8x42 of 10x42 vergroting)
  • Waterdichte wandelschoenen en aangepaste kleding
  • Een vogelgids of vogelherkenningsapp
  • Een notitieboekje en potlood (werkt ook bij regen)
  • Een veldgids voor vogels
  • Een gevulde bidon en wat lekkers voor onderweg
  • Een vleugje geduld en een dosis nieuwsgierigheid

Blijf op de paden en respecteer de natuur. Houd afstand van nesten en broedplaatsen. Honden zijn in veel natuurgebieden welkom, maar moeten aan de lijn. Let op teken en controleer jezelf na een bezoek aan de natuur. Geschikt voor alle leeftijden, maar kinderen altijd begeleiden. Neem voldoende water mee en let op het weerbericht.

Je kunt al beginnen met een eenvoudige verrekijker vanaf zo'n 50 euro. Tweedehands zijn er vaak goede exemplaren te vinden. Een basis vogelgids kost ongeveer 20-30 euro, of gebruik een gratis app. Het mooie is: je hebt verder niets nodig om te beginnen!
Nederland heeft prachtige vogelgebieden. Mijn favorieten zijn de Oostvaardersplassen, de Biesbosch en de Wadden. Maar ook kleinere gebieden zoals het Naardermeer of de Loonse en Drunense Duinen zijn de moeite waard. Dichtbij huis valt vaak ook al veel te ontdekken!
Begin met de meest voorkomende soorten. Let op grootte, kleur, gedrag en geluid. Er zijn verschillende apps beschikbaar die helpen bij het op naam brengen. En onthoud: iedereen is ooit eens begonnen, ook de ervaren vogelaars!
Vroeg in de ochtend zijn vogels het actiefst, vooral in het voorjaar. Maar ook 's avonds valt er veel te zien en te horen. In de winter kun je bij vorst bij voederplaatsen vaak veel soorten spotten.
Zorg voor variatie: dichte struiken om in te schuilen, een badje om in te badderen en verschillende soorten voer. Inheemse planten trekken insecten aan, en dus ook vogels. En vergeet niet: een rommelig hoekje is vaak het beste voor de natuur!
Draag neutrale kleding en blijf rustig. Blijf op de paden en maak geen plotselinge bewegingen. Gebruik natuurlijke dekking en wees geduldig - vaak komen de vogels vanzelf naar je toe als je eenmaal stil zit.
Begin met een paar veelvoorkomende soorten, zoals de merel of de koolmees. Luister naar opnames en probeer ze in het echt te herkennen. De app 'Vogelgeluiden' van Vogelbescherming is hier perfect voor. En onthoud: oefening baart kunst!
Naast je verrekijker: stevige schoenen, een regenjas (het is en blijft Nederland), water en wat lekkers, een veldgids of telefoon met vogelapp, en eventueel een stoeltje als je ergens wilt blijven zitten. En vergeet je verrekijker niet!
Gebruik een telelens en blijf op afstand. Werk vanuit een schuilhut of auto, of gebruik natuurlijke dekking. Belangrijkste is: het welzijn van de vogel gaat altijd voor die ene mooie foto. Gedrag verstorende foto's zijn het niet waard!
Het is bewezen dat tijd doorbrengen in de natuur stress vermindert. Je bent buiten in beweging, traint je concentratie en leert ontspannen. Bovendien leer je veel over de natuur om je heen. En het mooie is: het kan altijd en overal!
De jaarlijkse Tuinvogeltelling in januari is een laagdrempelige manier om te beginnen. Vogelbescherming Nederland organiseert dit elk jaar. Verder zijn er tellingen via Sovon of lokale vogelwerkgroepen. Iedereen kan meedoen, van beginner tot ervaren vogelaar!
Eigenlijk is er geen verschil - het is gewoon een andere benaming voor hetzelfde. Sommige mensen vinden 'vogelen' wat minder serieus klinken, maar in de praktijk worden beide termen door elkaar gebruikt. Het gaat erom dat je ervan geniet!

Grijp je verrekijker en laat je verrassen door de vogels in jouw buurt!