Gids

Proza Schrijven: Leer de Kunst van het Verhalen Vertellen in het Nederlands

Proza is de kunst van het vertellen van verhalen in geschreven vorm. Of je nu korte verhalen, novellen of romans schrijft, proza stelt je in staat om werelden te creëren, personages tot leven te wekken en lezers mee te nemen op een literaire reis. Het is een van de meest toegankelijke en veelzijdige vormen van literaire expressie in het Nederlands taalgebied.

Gepubliceerd op Laatst bijgewerkt op

Visuele Introductie

zwart-witte typemachine op een witte tafel
Photo by Markus Winkler on Unsplash
Zwart-witfoto van een bureau met een typemachine en een lamp
Photo by Feodor Chistyakov on Unsplash
Er wordt een typemachine, notitieblok en verfrommeld papier getoond
Photo by Ajay Deewan on Unsplash
een typemachine en een lamp op een tafel
Photo by Brenton Pearce on Unsplash
Een antieke typemachine staat op een bureau.
Photo by Jong Hyuk Lee on Unsplash
Notitieboek met het woord 'schrijven' en koffiekopje bij het raam
Photo by Saad Ahmad on Unsplash
een typemachine op een tafel voor een uithangbord met neonverlichting
Photo by Remy_Loz on Unsplash
zwarte pen op wit papier
Photo by Ire Photocreative on Unsplash
een typemachine met een toetsenbord
Photo by Rosemary Williams on Unsplash
persoon die een zwart-witte typemachine vasthoudt
Photo by Patrick Fore on Unsplash
Een notitieboekje met aantekeningen en een camera erop
Photo by Mark Casey on Unsplash
Photo by Gallen-Kallelan Museon on Unsplash
zwart-witte typemachine op een groene tafel
Photo by Markus Winkler on Unsplash
een persoon die in een notitieboekje schrijft naast een typemachine
Photo by K O on Unsplash
een ouderwetse typemachine op een tafel
Photo by Alireza Esmaeeli on Unsplash
Typemachine met een getypt gedicht naast een vaas.
Photo by Ari Shojaei on Unsplash
ik ben een meisje ik ben een meisje ik ben een meisje
Photo by Randy Tarampi on Unsplash
Een vintage typemachine staat op een donker bureau.
Photo by Song Minchang on Unsplash
Vintage typemachine tussen documenten en gereedschap.
Photo by Anderson Moura on Unsplash
persoon die een typemachine gebruikt
Photo by Glenn Carstens-Peters on Unsplash

Verwachting

Het begon op een grijze donderdagochtend in Utrecht. Terwijl ik vanuit mijn raam naar de grachten keek en de regendruppels tegen de ruiten tikten, voelde ik een onbedwingbare drang om mijn gedachten op papier te zetten. Al weken spookte er een verhaal door mijn hoofd, geïnspireerd op de bijzondere ontmoetingen in mijn favoriete koffietent aan de Oudegracht. Ik had een notitieboekje gekocht bij de lokale boekhandel, met een kaft die leek op oude perkamenten manuscripten. Toch bleef ik twijfelen: zou ik wel genoeg te vertellen hebben? Zou mijn verhaal iemand kunnen boeien? Met een kop warme chocolademelk en een schuin tafeltje in het zonnetje zette ik de eerste aarzelende woorden op papier.

Onderdompeling

Al snel was ik verzonken in mijn eigen wereld. Mijn pen danste over het papier, gedreven door het ritme van het tikkende toetsenbord van de student naast me. Ik proefde de bittere smaak van de chocolade op mijn lippen terwijl ik de geur van versgebrande koffiebonen opsnoof. Mijn hoofdpersoon, een jonge boekhandelaar uit Groningen, kreeg steeds meer gestalte. Ik hoorde zijn stem in mijn hoofd, zijn typisch Groningse accent, zijn opmerkingen over het weer. Toen ik vastliep bij een belangrijke scène, keek ik op naar het schilderij aan de muur - een oude kaart van de Hanzesteden - en plotseling wist ik precies hoe het verhaal verder moest. Mijn vingers vlogen over het toetsenbord, bijna alsof het verhaal zichzelf schreef.

Reflectie

Toen ik die avond het laatste punt achter mijn verhaal zette, voelde ik een diepe voldoening. Mijn handen trilden nog na van de intensiteit waarmee ik had geschreven. Het was alsof ik een reis had gemaakt zonder mijn stoel te verlaten. Mijn personages waren voor even echte mensen geworden, met hun eigen stemmen en verlangens. De volgende dag durfde ik mijn verhaal te delen met de eigenaar van het koffiehuis, die toevallig in een schrijfgroepje zat. Zijn oprechte lach en oprechte interesse maakten me trots. Sindsdien schrijf ik elke week in datzelfde hoekje, omringd door het geroezemoes van andere creatieve geesten. Het heeft me geleerd dat ieder mens unieke verhalen met zich meedraagt - het enige wat je hoeft te doen is ze op te schrijven.

Door regelmatig te schrijven, ontwikkel je een scherper gevoel voor de Nederlandse taal. Je leert precies de juiste woorden te kiezen om je boodschap over te brengen, wat ook in je dagelijkse communicatie van pas komt.
Het bedenken van verhaallijnen en personages traint je brein om buiten bestaande kaders te denken. Deze vaardigheid kun je ook in andere aspecten van je leven toepassen, van probleemoplossing tot het bedenken van nieuwe ideeën.
Schrijven over personages en hun keuzes maakt je bewuster van je eigen gedachten en gevoelens. Het helpt je om je eigen ervaringen te verwerken en te begrijpen waarom je bepaalde keuzes maakt.
Door je in te leven in verschillende personages, ontwikkel je meer begrip voor de gedachten en gevoelens van anderen. Dit maakt je niet alleen tot een betere schrijver, maar ook tot een empathischer mens.
In een wereld vol afleidingen is het vermogen om je langere tijd te concentreren goud waard. Schrijven helpt je om je focus te trainen en langer geconcentreerd te blijven.
Schrijven kan therapeutisch werken. Het is een veilige manier om emoties te uiten en te verwerken, of het nu gaat om vreugde, verdriet of woede.
Het opbouwen van een samenhangend verhaal met logische verhaallijnen en geloofwaardige personages ontwikkelt je vermogen om verbanden te leggen en situaties te analyseren.
  1. Kies een genre dat je aanspreekt: van literaire fictie tot spanning of romantiek
  2. Lees werk van gerenommeerde Nederlandse auteurs voor inspiratie
  3. Begin klein met een kort verhaal van 1000 woorden
  4. Maak een eenvoudige opzet: bedenk een hoofdpersoon met een wens en een obstakel
  5. Schrijf elke dag op een vast tijdstip, bijvoorbeeld tijdens de lunchpauze of voor het slapen gaan
  6. Bezoek een plaatselijke schrijfcafé of -cursus, zoals die van de Schrijversacademie
  7. Deel je werk met een vertrouwd persoon en vraag om opbouwende feedback
  • Een notitieboekje of laptop
  • Een rustige plek om te schrijven
  • Tijd om ongestoord te kunnen schrijven
  • Een woordenboek of spellingcontrole (bijv. het Groene Boekje)
  • Inspiratie uit het dagelijks leven in Nederland
  • Een pen of toetsenbord waar je prettig mee werkt
  • Een kop koffie of thee (optioneel, maar wel gezellig)

Schrijven is een veilige activiteit, maar het kan emotioneel intens zijn. Neem regelmatig pauzes en zorg voor een goede zithouding. Respecteer auteursrechten bij het publiceren van je werk. Wees je bewust van de AVG-wetgeving bij het gebruiken van persoonlijke gegevens van anderen in je verhalen.

Begin met een moment of persoon die je is bijgebleven. Schrijf eerst alles op wat in je opkomt, zonder te oordelen. Veel Nederlandse schrijvers beginnen met korte verhalen voordat ze aan een roman beginnen. Het belangrijkste is om te beginnen - je kunt altijd later nog schaven en herschrijven.
Inspiratie vind je overal in Nederland: in de trein, in de supermarkt of tijdens een wandeling door de stad. Houd een klein notitieboekje bij je of gebruik een notitie-app op je telefoon. Nederlandse schrijvers halen vaak inspiratie uit alledaagse situaties met een bijzondere draai.
Bedenk voor je personage een achtergrondverhaal: waar komen ze vandaan, wat is hun grootste angst, wat willen ze bereiken? Geef ze tegenstrijdige eigenschappen, net als echte mensen. Kijk goed om je heen naar mensen in het dagelijks leven - de trambestuurder, de buurvrouw, de marktkoopman - en gebruik elementen daarvan in je personages.
Stel realistische doelen die bij je leven passen. Misschien is het 300 woorden per dag, of een vast halfuurtje schrijven voor het ontbijt. In Nederland werken veel schrijvers met de Pomodoro-techniek: 25 minuten schrijven, 5 minuten pauze. Beloon jezelf na het behalen van je doelen, bijvoorbeeld met een lekker stukje kaas of een wandeling langs het water.
Lees veel en gevarieerd, van literaire romans tot krantenartikelen. Let op hoe verschillende schrijvers zinnen opbouwen en emoties oproepen. Schrijf regelmatig en durf te experimenteren met verschillende stijlen. Veel Nederlandse schrijvers volgen een cursus of schrijfcursus om hun stijl te verfijnen.
Een kort verhaal richt zich meestal op één belangrijk moment of conflict, met een beperkt aantal personages. Denk aan de verhalen van Maarten 't Hart. Een roman biedt ruimte voor meerdere verhaallijnen en uitgebreidere karakterontwikkeling, zoals in de boeken van Connie Palmen. Beide vormen hebben hun eigen uitdagingen en mogelijkheden.
Iedere schrijver kent periodes van twijfel. Ga even naar buiten voor een wandeling langs het water, bezoek een museum of lees een boek van een favoriete auteur. Soms helpt het om van schrijfoefening te wisselen of een ander hoofdstuk te schrijven. In Nederland zijn er ook schrijfvakanties en -retraites die nieuwe inspiratie kunnen geven.
Een sterke eerste zin trekt de lezer direct het verhaal in. Denk aan een pakkende openingszin die direct de aandacht trekt. Het kan helpen om je eerste zin pas te schrijven als je verhaal af is. Kijk wat het belangrijkste is dat je wilt overbrengen en begin daar middenin.
Creëer onzekerheid bij de lezer door informatie achter te houden of een tijdsdruk toe te voegen. Ervaren thrillerschrijvers wisselen vaak tussen verschillende perspectieven om de spanning op te bouwen. Gebruik kortere zinnen tijdens spannende momenten en bouw de intensiteit langzaam op.
Laat je verhaal even rusten en lees het dan hardop voor. Let op waar je blijft hangen of waar het niet lekker loopt. Vraag feedback aan iemand wiens mening je waardeert, bij voorkeur iemand die veel leest. In Nederland zijn er ook schrijfgroepen waar je je werk kunt bespreken, zowel online als in bibliotheken of culturele centra.
Luister goed naar hoe mensen in het echt praten - met onderbrekingen, stopwoordjes en eigenaardigheden. Nederlandse dialogen klinken anders dan Engelse of Duitse. Let op typisch Nederlandse uitdrukkingen en spreektaal, maar overdrijf niet met dialect of straattaal tenzij het bij je personage past.
Een goed einde voelt zowel verrassend als onvermijdelijk. Het hoeft niet altijd positief te zijn, maar moet wel passen bij de thema's van je verhaal. Nederlandse lezers waarderen vaak een zekere gelaagdheid in het einde - een afsluiting die ruimte laat voor eigen interpretatie, zoals in de boeken van Tommy Wieringa. Zorg dat je hoofdpersoon een ontwikkeling heeft doorgemaakt, ook al is die subtiel.

Begin vandaag nog met schrijven en ontdek de schrijver in jezelf!